بایگانی برچسب‌ها : روشنفکری

در دوران پس از مشروطه گفتمان دولت مطلقه و گفتمان دمکراتیک در برابر هم قد علم کردند و جامعه را نیز به دو اردوگاه رودرروی هم تقسیم کردند.

کار و بار روشنفکران مانند یک بانک است که به جای وام مادی وام فکری به جامعه می‌دهد و از این رو در روند دگرگونی‌های اجتماعی سیاسی و فرهنگی سرمایه‌گذاری می‌کند.

کتاب غربزدگی مرامنامه گونه‌ای وطن دوستی یا ملی گرائی ضداستعماری برای ما ایرانیان بود که درآن تشیع به‌سان هسته هویت ایرانی جلوه می‌کرد. این نگرش در برابر آریا‌گرایی شاه که خود نمادی ازمالیخولیای خود بزرگ‌بینی رژیم بود قد برمی‌افراشت.

مهرزاد بروجردی در کتاب «روشنفکران ایرانی و غرب» چگونگی واکنش روشنفکران ایرانی به دگرگونی‌های فرهنگی، اجتماعی-اقتصادی و سیاسی درون جامعه ایران بین سال‌های 1330 تا 1370 را بررسی می‌کند.

هویت ایرانی، یکی از محورهای کتاب تازه اوست. دکتر بروجردی معتقد است که نگاه حسرت بار ایرانیان به تاریخ، ناشی از دلباختگی ما به "میراث‌گرایی"، به جای روی آوردن به تاریخ‌نگاری انتقادی است.

بیشتر تاریخ نگاران دوره‌ی فرمانروایی رضاخان را عصر تمرکز یابی قدرت و سامانمند شدن اقتصاد ایران می‌دانند و در همین حال سرکوب سیاسی و فضای بسته‌ی فرهنگی این دوره را مایه‌ی سترونی اندیشه و زوال روشنفکری در عهد پهلوی اول می‌شمارند.

چنان‌که می‌دانیم تکاپوهای ذهنی هرکس با تاریخ زندگی او سخت درهم تنیده‌اند و چه بسا اندیشه‌ها و دلبستگی‌هایی که از بستر زندگی روزمره و اجتماعی سر بر می‌آورند و می‌بالند.

من این سخن را که روشنفکران باید از سیاست کناره بگیرند سست و دفاع‌ناپذیر می‌دانم. به قول نویسنده انگیلسی گراهام گرین، سیاست مانند هوایی که در آن نفس می‌کشیم درون و پیرامون ما را سرشار کرده است.

فایل حاضر متن سخنرانی مهرزاد بروجردی، استاد دانشگاه سیراکیوز نیویورک با عنوان بازنگری تاریخ اندیشه در دوره رضا شاه است که توسط مرکز بررسی و مطالعات خاورنزدیک دانشگاه یو سی ال ای (تالار داد، ۱۲۱) در تاریخ یکشنبه ۱۸ فوریه ۲۰۰۷ برگزار شد. ● منبع: آرشیو اینترنت ● سخنران: مهرزاد بروجردی ●

"مملکت پارس مدرن و غربی نشده است. به نقشه‌اش نگاهی بیافکنید: ایران دیوار به دیوار روسیه است اما در طول سده‌ی گذشته به‌رغم این همسایگی هیچ به روند اندیشه و تفکر روس‌ها روی خوش نشان نداده است و گرچه تا هفتاد درصد بازرگانیش با روسیه است، در روح و عمل به دور از راه و رسم روسیان به سر می‌ب